2.1 Sociaal domein

Financieel overzicht

Belangrijkste begrotingsafwijkingen

1.4 Samenkracht en burgerparticipatie (nadeel € 1.934.000)
Wmo-vervoer (voordeel lasten € 80.000)
Begin 2022 was de verwachting dat het vervoer zich weer zou herstellen zoals voor coronacrisis. Dit herstel is uitgebleven. Ook landelijk wordt er minder gebruik wordt gemaakt van het openbaar vervoer. Daarnaast is begin 2022 een nieuwe vervoerder gestart die bij de start van het nieuwe contract niet goed heeft gepresteerd waardoor de kosten lager uitvielen. Begin november heeft deze vervoerder zijn dienstverlening gestaakt en is met een nieuwe vervoerder een overeenkomst aangegaan waarbij de tarieven zijn gestegen. Hierover bent u reeds geïnformeerd middels een raadsbrief van 11 oktober 2022.

Wet Inburgering (voordeel lasten € 237.000, nadeel baten € 237.000)
Per 1 januari 2022 is de Wet Inburgering 2021 ingevoerd. Enerzijds ontvangt de gemeente een budget voor de uitvoering van de Wet Inburgering en anderzijds een specifieke uitkering waar de gemeente drie jaar lang de gerelateerde doelgroep en ingekochte taaltrajecten uit moet financieren. De middelen zijn dus niet uitgegeven, omdat dit gespreid over drie jaar zal plaatsvinden. Daarbij is nu, op basis van de instroom van migranten, de verwachting dat de gemeente binnen de toegekende budgetten van het Rijk blijft.

De afwijking op zowel de lasten als de baten wordt veroorzaakt door de middelen uit de SISA regeling Nieuwe Wet Inburgering 2021 en de SISA regeling Onderwijsroute, waarbij in 2022 niet bestede middelen doorschuiven naar 2023.

Oekraïne (nadeel lasten € 2.090.000)
Op 24 februari 2022 begon de Russische inval in Oekraïne. Als gevolg van de gevechten is een vluchtelingenstroom op gang gekomen waar ook Nederland en Aalsmeer mee te maken hebben gekregen. Een beroep werd gedaan op de gemeente om opvang te bieden voor deze ontheemde mensen. Uiteindelijk is gebleken dat de werkelijke kosten over meerdere programma's (programma 1, 5 en 8) verdeeld moesten worden. Iets waarbij bij het opstellen van de begroting geen rekening mee is gehouden door late communicatie hierover vanuit het Rijk. Voor een uitgebreide toelichting op de lasten en baten als gevolg van de oorlog in Oekraïne: zie programma 8 overige baten en lasten.

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 86.000, nadeel baten € 10.000) worden niet toegelicht.

1.1 Wijkteams (voordeel € 111.000)
Preventie Jeugd (voordeel € 58.000)
Het voordelig resultaat is onder ander veroorzaakt doordat de kosten voor de uitvoeringsagenda's '(v)echtscheidingen 2022' en de 'Regionale verwijsindex - MULTIsignaal' voordeliger uitpakten.
Alle interventies rondom het speerpunt (v)echtscheidingen en de regionale verwijsindex zijn conform de uitvoeringsagenda's uitgevoerd.

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 1.000, voordeel baten € 54.000) worden niet toegelicht.

1.2 Inkomensregelingen (voordeel € 637.000)
Minimaregelingen (voordeel lasten € 130.000)
Er is een voordeel ontstaan op de lasten van bijzondere bijstand en minimabeleid van € 130.000. Bij de 2e bestuursrapportage is het budget met € 200.000 bijgesteld op basis van de verwachting dat de stijging in het aantal aanvragen voor minimaregelingen en bijzondere bijstand zich in de tweede helft van 2022 zou voortzetten. Deze verwachting had te maken met de stijgende kosten van het levensonderhoud, het aantal aanvragen in de 1e helft van 2022 en het groot aantal aanvragen op basis van de energietoeslag.
In  de tweede helft van 2022 is de werkelijke stijging minder snel gegaan als aangenomen. Mogelijk heeft de uitbetaling van de energietoeslag er toe geleid dat er minder aanvragen zijn gedaan dan aanvankelijk werd verwacht. Het aantal aanvragen is ten opzichte van 2021 toegenomen.

Energietoeslag (nadeel lasten € 319.000)
Op de kosten van de energietoeslag is een nadeel ontstaan van € 319.000. Dit heeft, zoals ook reeds aangegeven in de 2e bestuursrapportage 2022, twee oorzaken. Het Rijk heeft in haar budget rekening gehouden met een bereik van 80% van de doelgroep tot 120% van het wettelijke sociaal minimum.
Aalsmeer heeft besloten de doelgroep van de energietoeslag uit te breiden naar 125% van het wettelijk sociaal minimum en de gemeente heeft bijna 100% van de doelgroep weten te bereiken (landelijk is dat 90%).

Oekraïne (voordeel lasten € 827.000)
Voor een uitgebreide toelichting zie programma 8 overige baten en lasten.  

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 2.000, nadeel baten € 3.000) worden niet toegelicht.

1.2 Begeleide participatie (voordeel € 20.000)
Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 20.000) worden niet toegelicht.

1.2 Arbeidsparticipatie (voordeel € 130.000)
Arbeidsparticipatie (voordeel lasten € 77.000, voordeel baten € 49.000)
Het voordelige resultaat op arbeidsparticipatie wordt veroorzaakt door drie ontwikkelingen. Dit betreft ten eerste een verrekening van betaalde BTW op re-integratiediensten. Daarnaast zien we een daling van het gebruik van de tijdelijke loonkostensubsidie waar werkgevers gebruik van kunnen maken die een bijstandsgerechtigde in dienst nemen. Hiervan is in 2022 minder gebruik gemaakt vergeleken met de voorgaande jaren. De derde ontwikkeling betreft een afname van het aantal kandidaten dat direct in de  aanvraagprocedure voor een uitkering doorgeleid kan worden naar werk. Door een toename van het aantal klanten met beperkingen en daardoor een grotere afstand tot de arbeidsmarkt kan minder invulling gegeven worden aan het uitgangspunt van ‘werk boven uitkering’.

Daarnaast is er een voordeel op de baten van € 49.000. Dit betreft de middelen die de gemeente Amsterdam beschikbaar heeft gesteld in het kader van het Regionaal Mobiliteits Team (RMT). Landelijk zijn RMT’s opgericht om inwoners (met of zonder uitkering) te begeleiden wanneer zij hun baan zijn verloren of dreigen kwijt te raken en moeite hebben om zelf nieuw werk te vinden. Het dienstenaanbod van het RMT wordt voor de gemeente Aalsmeer uitgevoerd door het Werkplein. In 2022 is een aanvraag gehonoreerd ter financiering van deze dienstverlening door het Werkplein. Doordat deze middelen niet in de begroting 2022 zijn opgenomen ontstaat hierdoor een incidenteel voordelig resultaat op de baten.   

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel baten € 4.000) worden niet toegelicht.

1.1 Maatwerkvoorziening WMO (voordeel € 70.000)
Hulpmiddelen (voordeel € 72.000)
Onder hulpmiddelen wordt onder andere verstaan vervoersvoorzieningen (scootmobielen), rolstoelen en woningaanpassingen (zowel kleine aanpassingen als grote verbouwingen). Het aantal grote woningaanpassingen in een jaar is van te voren moeilijk in te schatten. Één grote woningaanpassing kan soms leiden tot hoge kosten (> € 50.000). In 2022 waren er minder grote aanpassingen dan in 2021. Daarnaast is er sprake van mondiale leveringsproblematiek van hulpmiddelen.

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (nadeel lasten € 16.000, voordeel baten € 14.000) worden niet toegelicht.

1.1 Maatwerkvoorziening 18+ (voordeel € 127.000)
Begeleiding (nadeel lasten € 68.000)
Op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning voorziet de gemeente in begeleiding en dagbesteding voor inwoners voor wie het noodzakelijk is deze zorg te ontvangen. Ook persoonlijke verzorging en verblijf vallen onder dit taakveld. Vanwege een structurele toename in het aantal begeleidingsaanvragen en gestegen tarieven sinds 1 januari 2022 is in de 1e bestuursrapportage in totaal € 200.000 extra budget opgenomen.
Voor begeleiding (inclusief dagbesteding) is een nadeel ontstaan van € 68.000, omdat het aantal unieke inwoners dat gebruik maakt van deze vorm van ondersteuning meer gestegen is dan aanvankelijk is inschat.

Hulp bij het huishouden (voordeel lasten € 166.000)
In de 1e bestuursrapportage is € 350.000 extra budget opgenomen, omdat het aantal aanvragen, net als voorgaande jaren, in het eerste kwartaal leek te stijgen. Het aantal inwoners dat in 2022 gebruik heeft gemaakt van hulp bij het huishouden is toegenomen ten opzichte van vorig jaar. De uitgaven zijn, mede vanwege het personeelstekort en de wachtlijsten minder hard gestegen dan vooraf is inschat. Hierdoor is een incidenteel voordeel ontstaan van € 166.000.

Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 28.000, voordeel baten € 1.000) worden niet toegelicht.

1.3 Maatwerkdienstverlening 18- (voordeel € 1.429.000)
Jeugdhulp (voordeel lasten € 1.429.000)
Na jaren van stijgende kosten is in 2022 een voordeel ontstaan op het taakveld maatwerkdienstverlening 18- (jeugdhulp). Een deel van de daling was al in het najaar verwacht. Mede gezien de nieuwe inkoopsystematiek, de nieuwe manier van ramen, de onzekerheid bij de grootste aanbieder Levvel en de nog te volgen ontwikkelingen was de omvang van de daling echter pas eind 2022 volledig in zicht.
De drie belangrijkste redenen voor de daling van de kosten ten opzichte van de begroting zijn:
Als eerste zijn er minder jeugdigen in zorg dan in 2021 en dan waar rekening mee gehouden werd. Het gaat om enkele tientallen jeugdigen minder in 2022. In 2021 was er een flinke stijging van het aantal jeugdigen mede als gevolg van de effecten van de coronacrisis. Qua kostenniveau eindigt 2022 lager dan 2021 (nog wel hoger dan 2020). Een klein deel van de stijging van het aantal jeugdigen en kosten vanwege corona lijkt hiermee weg te zijn gevallen.
Ten tweede is een specifieke reden voor de daling van het aantal jeugdigen. Er zijn meer jongeren naar andere gemeenten overgedragen door de wijziging van het landelijk woonplaatsbeginsel dan onze gemeente heeft ontvangen (vaak ging dit om duurdere trajecten al dan niet met verblijf). Niet alle gemeenten hadden deze wijziging tijdig verwerkt, waardoor het netto effect van de wijziging begin 2022 nog niet zeker was. 
Tot slot zijn de gemiddelde kosten voor de grootste groep ‘ambulante jeugdhulp’ per traject gedaald ten opzichte van eerdere jaren. Relatief kleine dalingen in deze gemiddelde kosten per jeugdige hebben door het grote aantal jeugdigen een groot financieel effect. De daling komt mede door de nieuwe inkoop per 2022. Voorheen werd uitgegaan van gemiddelde prijzen per traject of per maand. Deze manier van financieren had voordelen, maar was ook minder zuiver, omdat het om gemiddelde prijzen per traject ging. In het nieuwe systeem wordt alleen betaald voor feitelijk geleverde zorg (prijs x hoeveelheid ingezette zorg). Verder is veel tijd gestoken in het bepalen van de tarieven met aanbieders. In aanloop naar de kadernota wordt het structurele effect van de mutatie geanalyseerd en bij de kadernota aan u voorgelegd.

1.1 Geëscaleerde zorg 18+ (voordeel € 8.000)
Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 8.000) worden niet toegelicht .

1.3 Geëscaleerde zorg 18- (voordeel € 39.000)
Geëscaleerde zorg 18- (voordeel lasten € 39.000)
Het aantal jeugdigen bij de jeugdbescherming is licht gedaald. Redenen hiervoor zijn de overdracht van cliënten van de jeugdbescherming naar andere gemeenten vanwege het landelijk woonplaatsbeginsel en het eerder signaleren en oppakken van onveiligheid in het lokaal team waardoor jeugdbescherming niet nodig is.

1.1 Volksgezondheid (voordeel € 49.000)
Diverse begrotingsafwijkingen kleiner dan € 40.000 (voordeel lasten € 41.000, voordeel baten € 8.000) worden niet toegelicht.

Reservemutatie (€ 2.236.000 nadelig)
Egalisatiereserve sociaal domein (nadeel lasten € 2.236.000)
In de motie RAP-raad is aangegeven dat tekorten binnen het sociaal domein binnen het programma van het sociaal domein opgelost dienen te worden, omdat binnen het sociaal domein een aantal open einde regelingen geldt met de bijbehorende risico’s en het daarnaast tijd kost om effecten van beleidskeuzes financieel te zien. Deze reserve is bedoeld om incidentele tekorten binnen het sociaal domein in een bepaald jaar te verrekenen met incidentele overschotten in een ander jaar. De individuele toelichtingen op de afwijkingen zijn hiervoor opgenomen.  
Er zijn ook afwijkingen waarvoor het rijk een compensatie geeft, zoals Oekraïne en energietoeslag. Deze egaliseren niet via de egalisatiereserve sociaal domein, maar zijn onderdeel van het rekeningresultaat.
De resterende afwijkingen op de lasten binnen programma 1 zorgen voor een voordeel en daarmee een hogere toevoeging aan de reserve van per saldo € 2.236.000. Omdat deze toevoeging niet geraamd was is dit een nadeel. Per saldo is het effect hierdoor binnen programma 1 budgetneutraal.